توضیحات
پلاتین
وقتی صحبت از تجهیزات الکتریکی و مدارهای کنترلی به میان میآید، قطعات زیادی هستند که هر کدام نقش خاصی ایفا میکنند. در این میان،
پلاتین یا همان «کنتاکت» یکی از اجزای بهظاهر ساده ولی بسیار مهم است که بدون آن بسیاری از تجهیزات و ماشینآلات برقی نمیتوانند به
درستی کار کنند.
پلاتین چیست و چه نقشی دارد؟
پلاتین در اصل یک قطعه مکانیکی-الکتریکی است که به عنوان قطع و وصلکننده جریان در مدار عمل میکند. این قطعه از دو سطح فلزی (تماس
های الکتریکی) ساخته شده که با باز و بسته شدن، مسیر عبور جریان را کنترل میکنند. بسته شدن این دو سطح فلزی باعث عبور جریان برق
و باز شدن آن ها موجب قطع جریان میشود. این عمل بسیار ساده به نظر میرسد، اما در واقع اساس کار بسیاری از وسایل برقی، موتورها،
کنتاکتورها، رلهها و حتی جرقهزنهای موتورهای احتراق داخلی به پلاتین بستگی دارد.
انواع پلاتین و کاربرد آنها
پلاتینها در مدلها و کاربردهای گوناگون تولید میشوند. معروفترین نوع پلاتین در سیستم برق خودروهای بنزینی دیده میشود. در این خودروها
پلاتین نقش کلیدی در زمانبندی جرقه شمعها دارد و بهنوعی به همراه دلکو، برق ولتاژ بالا را در زمان مناسب به شمع میرساند. هرچند امروز
به دلیل پیشرفت فناوری و استفاده از سیستمهای جرقهزنی بدون پلاتین (مانند کوئلهای مستقیم)، این نوع کاربرد کمتر شده است.با این حال
پلاتینها همچنان در بسیاری از تجهیزات صنعتی مانند کنتاکتورها،رلهها،تایمرهای مکانیکی،برخی کلیدهای قطع و وصل صنعتی،و حتی تجهیزات
خانگی مثل کلیدهای یخچال کاربرد دارند. این پلاتینها میتوانند تحت جریان و ولتاژهای مختلف عمل کنند و طراحی آنها بسته به کاربرد از نظر
جنس و ابعاد متفاوت است.
اهمیت جنس و کیفیت ساخت پلاتین
سطوح تماس پلاتینها از فلزات رسانای با کیفیت بالا ساخته میشوند. در برخی موارد از آلیاژهای نقره، پلاتین واقعی یا حتی فلزات گرانبهایی
مثل پالادیم استفاده میشود. دلیل این کار جلوگیری از ایجاد جرقههای شدید، سوختگی یا جوش خوردن سطح تماسها در اثر عبور جریانهای
بالا است. هرچه سطح تماس مقاومتر باشد، طول عمر پلاتین بالاتر خواهد بود و نیاز به سرویس و تعویض کاهش مییابد.
مشکلات رایج پلاتین و اهمیت نگهداری
با وجود طراحی مقاوم، پلاتینها به مرور زمان دچار سائیدگی یا سوختگی سطح میشوند. این مشکل بهویژه در مواردی که جریانهای بزرگ یا
ولتاژهای القایی وجود دارد، شایعتر است. سوختگی یا ایجاد لایه اکسید روی سطح پلاتین باعث میشود جریان بهخوبی عبور نکند و این میتواند
به افت ولتاژ یا حتی کار نکردن کامل دستگاه منجر شود. به همین دلیل در بسیاری از سیستمها، چکاپ دورهای و در صورت نیاز تنظیم فاصله و
حتی سوهانکاری سطح پلاتین انجام میشود.
دقت در انتخاب و نصب پلاتین
هنگام تعویض یا طراحی مدار، انتخاب پلاتین مناسب اهمیت زیادی دارد. باید به ولتاژ و جریان نامی، جنس سطح تماس، سرعت قطع و وصل و
نوع کاربرد توجه کرد. همچنین نصب پلاتین باید با دقت کافی انجام شود تا فاصله مناسب بین سطوح تماس برقرار باشد و فشار فنرها یا نیروی
اعمالی در هنگام بسته شدن پلاتین مطابق با استاندارد توصیهشده سازنده باشد.
کاربرد پلاتین در صنعت مدرن
اگرچه در سیستمهای مدرن الکترونیکی بسیاری از وظایف پلاتینها توسط ترانزیستورها، رلههای حالت جامد (SSR) و آیسیها انجام میشود،
اما پلاتینهای مکانیکی هنوز به دلیل سادگی، قیمت مناسب، و تحمل شرایط سخت (مثل حرارت یا نویز شدید) در مدارهای قدرت، تابلوهای برق
و حتی برخی خطوط تولید پرمصرف حضور پررنگی دارند.
نتیجهگیری
پلاتین علیرغم ظاهر کوچک و ساده، قطعهای کلیدی در تضمین عملکرد صحیح بسیاری ازسیستمهای الکتریکی و مکانیکی است. انتخاب درست،
نصب اصولی و نگهداری مناسب این قطعه میتواند طول عمر سیستم را بهطور قابل توجهی افزایش دهد و از بروز مشکلات و هزینههای بالاتر جلوگیری
کند.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.